Komende week wordt duidelijk welke vervoerder tussen december 2019 en 2030 het busvervoer in de provincies Groningen en Drenthe mag gaan verzorgen. Er zijn drie bedrijven in de race; Qbuzz, Arriva en Connexxion. Alle drie bedrijven met ervaring in ons gebied. Maar hoe staan de bedrijven er voor? Een nadere kennismaking met de kanshebbers op de grootste busconcessie van Nederland.
Qbuzz
Qbuzz is de zittende vervoerder in Groningen en Drenthe sinds december 2009. Destijds was de GD-concessie de derde concessie voor deze relatief nieuwe partij die in 2008 werd opgericht door voormalig Connexxion-topmannen Leon Struijk en Rob van Holten. Een jaar voor de start in GD gingen ze al succesvol van start in Zuidoost-Friesland en in het streekvervoer rond Rotterdam. Het bedrijf werd samen met de NS opgericht, maar na een aantal jaren werden de aandelen van Struijk en Van Holten verkocht aan Abellio, een dochterbedrijf van de NS. Na de overname vertrok Van Holten naar de HTM, Struijk bleef tot 2015 directeur. Toen moest hij vertrekken na aanbestedingsfraude in de aanbesteding voor de concessie in Limburg. Dit was ook reden voor de NS om de aandelen in Qbuzz te verkopen. In Busitalia, een dochter van de Italiaanse spoorwegen, werd een nieuwe koper gevonden. Zij is op dit moment volledig eigenaar van het bedrijf.
Qbuzz heeft zich in de afgelopen jaren in Groningen en Drenthe gekenmerkt door het invoeren van diverse kwaliteitsslagen- en producten. Zo komt Q-link, in samenwerking met het OV-bureau, uit de koker van het bedrijf. Ook is veel doorontwikkeld in het busvervoer en werden regelmatig nieuwe en schonere bussen aangeschaft, al dan niet op proef. Qbuzz profileert zich als middelgrote, regionale speler die de leiding graag laag in de organisatie wil houden. Een voorbeeld daarvan is dat iedere regio een eigen directeur met veel zeggenschap heeft.
Qbuzz rijdt op dit moment ook in Utrecht onder de naam U-OV en gaat aan het einde van dit jaar in start in het gebied rond Dordrecht (DAV). Dit vervoer neemt men over van Arriva. In dit gebied gaat Qbuzz ook haar eerste treinen exploiteren. In Utrecht rijdt Qbuzz al met trams.
Arriva
Arriva is een oude bekende in Groningen. Het bedrijf begon in 1997 in Nederland nadat het de eerste commerciële OV-speler (Vancom) overkocht. Op dat moment bezat Vancom een deel van het busvervoer in Limburg, en had het enkele weken eerder het Gemeentelijk Vervoersbedrijf Groningen (GVBG) gekocht. Door de overname kreeg Arriva dit bedrijf volledig in handen, en nam het al het busvervoer in de stad Groningen en de voormalige gemeentelijke busstalling aan de Sontweg over. Kanttekening daarbij is dat het stadsvervoer onder NV Arriva Groningen viel. Een zelfstandig bedrijf, waardoor oud GVBG-chauffeurs (tot op de dag van vandaag bij Qbuzz) een andere CAO hebben. In 1998 nam Arriva ook vervoerders GADO en VEONN over, waardoor het een groot deel van het busvervoer in Noord-Nederland in handen kreeg.
In 2000 werd, in het kader van de Wet Personenvervoer 2000 besloten dat al het openbaar vervoer in Nederland openbaar moest worden aanbesteed. In 2004 kwam de nieuwe GGD-concessie aan de beurt, bestaande uit Groningen en Drenthe, het zuidwestelijke- en zuidoostelijke deel van die laatste provincie daarbij uitgezonderd. Arriva was één van de partijen die had ingeschreven en won de concessie. Daardoor mocht het bedrijf tot 2009 blijven rijden in een groot deel van het gebied.
Arriva stond in de laatste jaren van die concessie bekend om de inzet van erg divers materieel. Zo reed er op de stadsdienst in Groningen een deel van een serie Volvo-bussen die waren gebouwd voor de Zweedse markt. Ook de Dennis-streekbussen waren niet populair onder de reizigers.
Arriva heeft ook, samen met NS, het voormalige bedrijf NoordNed eind jaren 90 opgericht. Dit bedrijf verzorgde tot 2005 het treinvervoer op de Noordelijke Nevenlijnen. Daarna nam Arriva het vervoer onder eigen naam over. Recent won Arriva de nieuwe concessie op de treindiensten, die loopt van 2020 tot 2035. Tussen Emmen en Zwolle rijdt men ook de komende jaren. Het is het bedrijf er dan ook alles aan gelegen om ook het busvervoer te winnen. Ook verzorgt Arriva momenteel de Qliners richting Friesland.
Arriva is anno 2018 een volle dochter van Deutsche Bahn.
Connexxion
In Groningen is Connexxion voor velen niet zo’n bekende speler, maar in de omgeving van Emmen is het een bekend bedrijf. In de periode 2004 – 2009 verzorgde Connexxion in dit deel van Drenthe het busvervoer, vanaf 2005 ook in Zuidwest-Drenthe. De vervoerder is veruit de grootste speler in het openbaar vervoer in Nederland met naast het hoofdbedrijf Connexxion de dochters Hermes en OV Regio IJsselmond.
Connexxion is opgericht in mei 1999 na een fusie tussen Midnet, NZH, Oostnet en de ZWN-Groep. Dit is een gevolg van de splitsing van de VSN-Groep, waar alle streekvervoerders in de jaren 90 in samenwerkten. De bedrijven werden gesplitst in drie nieuwe groepen waarin moest worden samengewerkt. De vier genoemde vervoerders besloten te fuseren tot Connexxion. Juridisch is het bedrijf de rechtstreekse rechtsopvolger van NZH; de andere drie bedrijven zijn opgeheven. Daarmee bestaat Connexxion op papier al sinds 1880. De andere VSN-stroming bestond overigens uit VEONN, GADO, Hermes en BBA, daar werden alleen de eerste twee bedrijven van verkocht (aan Arriva).
Door de grote historie begon Connexxion in 2000 in vrijwel alle regio’s, behalve Groningen, Noord-Drenthe, Friesland, Limburg en Noord-Brabant. Tot 2007 bleef het bedrijf volledig in handen van het Ministerie van Financiën. Daarna werd het voor een deel geprivatiseerd en verkocht aan het consortium TBCH, bestaande uit de Franse vervoerder Transdev, de Bank Nederlandse Gemeenten en de Connexxion Holding. In 2009 werd de rest van de staatsaandelen ook aan TBCH verkocht. Sindsdien heeft Transdev 75 procent van de aandelen in bezet, en de combinatie BNG en Connexxion Holding de overige 25 procent.
In 2011 fuseerde Transdev met Veolia Transport. Dit plan werd in eerste instantie door de politiek tegengehouden, omdat daarmee een speler zou ontstaat die 80 procent van de Nederlandse busmarkt in handen zou krijgen. In maart 2011 ging de fusie toch door. Connexxion en Veolia zijn nog steeds aparte vervoerders in Nederland, maar werken sinds 2014 wel meer samen bij aanbestedingen. Ook schrijven ze daarbij samen in onder de naam Transdev. Per regio wordt bekeken welke merknaam wordt gehanteerd. Voor de GD-concessie gaat het om Connexxion.
In de afgelopen jaren is Connexxion succesvol geweest op het gebied van stadsdiensten. Zij hanteren in meerdere steden daarvoor hun “Maxx-formule”. Deze naam is onder meer in Almere en Leeuwarden gebruikt. Kernwaarden van Maxx zijn hoogwaardige busverbindingen, het liefst over vrije busbanen met hoge frequenties. Het is daarbij vergelijkbaar met het net wat wij als Q-link kennen. De kans dat Q-link bij winst van Connexxion Maxx gaat heten is echter klein, want de naam Q-link is eigendom van het OV-bureau en vastgelegd in de concessieeisen van de aanbesteding.
Connexxion heeft, net als Arriva, ervaring met de exploitatie van treinen.
Kleuren worden niet zichtbaar
Wie er ook wint, één ding is zeker; de nieuwe vervoerder mag haar eigen merkkleuren niet gebruiken op de bussen in Groningen en Drenthe. Het OV-bureau heeft in de aanbesteding vastgelegd dat alle normale bussen geel-grijs moeten worden en de Q-links en Qliners dezelfde huisstijl als nu houden. Daarnaast moet de nieuwe vervoerder ook een deel van de (voornamelijk) nieuwe bussen van Qbuzz overnemen, evenals de stalling aan de Peizerweg in Groningen (eigendom van het OV-bureau in huur van de gemeente Groningen) en investeren in rijden op elektriciteit en waterstof.
Donderdag maakt het OV-bureau bekend welke vervoerder vanaf december 2019 het straatbeeld in Groningen en Drenthe zal bepalen.
