Komende maand is het tien jaar geleden dat Arriva en de gemeente Groningen tien aardgasbussen presenteerden voor de P+R-lijn 22 in de stad. Het was het begin van een toekomst waarin het busvervoer steeds milieuvriendelijker moet worden. Hoe zijn alle initiatieven afgelopen en wat is de stand van zaken?
De start
Eigenlijk was Groningen in het verre verleden al milieuvriendelijk bezig met haar trolleybussen. In de jaren 60 verdwenen deze bussen echter steeds op meer plaatsen uit het straatbeeld. Uiteindelijk is Arnhem de enige plaats waar ze nog rijden, tot op de dag van vandaag. Deze bussen rijden op elektriciteit die door de bus wordt opgehaald via bovenleidingen. Later, in de jaren 90, schafte het GVB stadsbussen op LPG aan. Deze bussen gingen mee naar Arriva en bleven lang in dienst, onder meer vanwege een tekort aan bussen. Toch vond men het tijd om naar alternatieven te gaan kijken.
Op 4 september 2008 werd tijdens een feestelijke bijeenkomst op de Grote Markt het nieuwe type aardgasbus gepresenteerd. Onder politiebegeleiding reden de bussen de Grote Markt op, waar wethouder Karin Dekker en Arriva-directeur een toelichting gaven. De wethouder vertelt dat Groningen op wil werken naar een aantal van 250 aard- en biogasbussen in 2010. De bussen gingen rijden op groen gas, afkomstig uit biologische stromingen van afvalstoffen. er was al een experiment met hetzelfde type bus geweest op de Groningse stadsdienst.
De inzet van de bussen was de kers op de taart van het project waarbij lijn 22 werd uitgebreid tot een volwaardige P+R-lijn. De lijn kreeg startpunten bij de nieuwe P+R’s Haren en Euroborg/P3, waar lijn 22 tot dan een korte busverbinding tussen Ikea en de Grote Markt was. Iedere bus kreeg een eigen naam; ze werden onder meer vernoemd naar bijzondere vogels.
De bedoeling van Arriva was om de bussen voor langere tijd in het Groningse te laten rijden. De concessiewinst van Qbuzz zorgde er echter voor dat de aardgasbussen na één jaar en drie maanden alweer vertrokken. In de nieuwe concessie was geen bepaling opgenomen dat de inzet van aardgasbussen op lijn 22 verplicht was. Qbuzz kwam met nieuwe Mercedes-bussen voor lijn 22, die op diesel reden maar wel aan de Euro 5-norm voldeden. De aardgasbussen komen op diverse plaatsen terecht. Een aantal wordt verkocht aan andere vervoerders, de rest wordt door Arriva in andere gebieden ingezet zoals op Ameland.
Proeven bij Qbuzz
Na een aantal jaren in Groningen en Drenthe bevalt Qbuzz goed als vervoerder. Het OV-bureau besluit daarom twee keer om de concessie te verlengen. Bij de tweede verlenging wordt daarbij door de opdrachtgever als voorwaarde gesteld dat Qbuzz zich in gaat zetten voor verduurzaming van het busvervoer.
Daarop worden een aantal plannen gemaakt. Bij de start van Q-link in 2014 wordt er een serie Euro 6-bussen aangeschaft, later volgden er ook schonere Qliner-bussen. Er worden daarnaast drie dubbelgelede, hybride bussen aangeschaft. Deze moeten de drukte op lijn 11 opvangen (dan ondergebracht in de Q-link-formule). Deze bussen waren ooit door Qbuzz aangeschaft voor het busvervoer in Utrecht. Toen die aanbesteding overnieuw gedaan moest worden, werden de eisen aangepast en was het niet meer mogelijk om deze drie deels al gebouwde bussen in te zetten. Ze werden daarom uiteindelijk afgebouwd voor lijn 11 in Groningen.
Deze hybride bussen wekten hun elektriciteit op met remenergie. Daarmee waren ze vooral geschikt in de stad. Doordat de bussen werden ingezet op ritten van- en naar Zuidhorn ontstonden problemen met dit systeem. Er was vaak te weinig remenergie opgeslagen omdat de bus niet vaak hoefde te remmen op de N355. Daardoor kwamen de bussen meer dan eens stil te staan. Ook zorgde de elektronica vaak voor onveilige situaties, doordat de bus op de N355 plotseling werd begrensd op een snelheid rond de 40 kilometer per uur. Qbuzz besloot de bussen alsnog naar Utrecht over te plaatsen en ging een andere kant op met de Q-link.
Intussen bleef men niet stilzitten. Er kwamen elektrische bussen voor de Airportlink (lijn 100) en waterstofbussen voor de streekdienst. Deze rijden veelvuldig rond Delfzijl en Groningen, omdat daar tankstations voor waterstof zijn. Het wagenpark werd verder uitgebreid met meer nieuwe bussen, allemaal Euro 6. Na wat aanloopproblemen met vooral de elektrische bussen rijden deze nu stelselmatig op de Airportlink, en als er tussendoor geen vluchten zijn vanaf Eelde op andere korte lijnen zoals 9 en 17.
In Emmen is in samenwerking met de gemeente de stadsdienst volledig hybride geworden. De stadsdienst van Emmen leent zicht uitstekend voor hybride bussen omdat er vaak gestopt moet worden door de korte afstand tussen de haltes in de wijken. Deze hybride bussen zijn van Mercedes-Benz.
Eerste twee volledig elektrische Q-link-lijnen
In december 2017 maakt Qbuzz bekend dat de Q-link-lijnen 1 en 2 volledig elektrisch worden. Daarvoor worden flinke aanpassingen gedaan. Er wordt een serie elektrische VDL Citea-bussen aangeschaft die op kunnen laden via een pantograaf. In de stalling in Groningen zijn normale laders aangelegd, op het station in Zuidhorn en P+R Reitdiep zijn snelladers aangelegd waar de pantograaf op kan worden vastgeklikt.
In de eerste weken was het soms nog wat lastig in te schatten hoe de inzet van de bussen het beste kan worden gedaan vanwege de stroomcapaciteit, maar uiteindelijk lukt het Qbuzz daar een goede mix voor te vinden. De bussen bieden extra comfort; ze hebben naast de voor Q-link gebruikelijke airco en wifi ook USB-poorten bij iedere zitplaats aan boord om telefoon of tablet op te kunnen laden en vallen daarmee goed in de smaak bij de reiziger.
Toekomst
In de afgelopen jaren heeft de techniek niet stilgestaan. Milieuvriendelijk reizen is daarbij “hot” geworden en staat volop in de belangstelling. De betrouwbaarheid van deze voertuigen is daarbij ook sterk verbeterd.
In de nieuwe concessie die volgend jaar van start gaat is opgenomen dat de stadsdiensten van Groningen en Assen ook volledig elektrisch zullen worden. Dat betekent dat we daar compleet nieuwe bussen kunnen verwachten. Op de streekdienst gaat men verder met een mix van diesel- en waterstofbussen. Daar is elektrisch rijden door de grotere afstanden nog niet zo geschikt. Door deze maatregel en het meenemen van diverse recenter aangeschafte bussen bestaat het overgrote deel van het wagenpark van Qbuzz straks uit bussen met een Euro 6-label of beter.
