Bijna 43 jaar geleden lag in februari de wereld in Noord-Nederland een paar dagen stil. Een enorme sneeuwstorm zorgde nagenoeg onverwacht voor een winters tafereel dat zijn weerga niet kende. Dit had grote gevolgen voor het openbare leven in de navolgende dagen.
Het was niet de eerste portie sneeuw dat jaar. Rond oud en nieuw kreeg Nederland dat jaar ook al te maken met een flinke lading. Wat er half februari gebeurde was echter nog vele malen meer bijzonder. Het was onverwacht doordat er in eerste instantie niet zo heel veel sneeuw viel. Op 13 februari begonnen de winterse buien met regen en ijzel. Toen al ontstonden de eerste problemen door onder andere afbrekende takken. Het was echter de stuifsneeuw die een dag later in combinatie met een harde wind sneeuwduinen veroorzaakte en de hele wereld platlegde.
Nieuwsblad
Het Nieuwsblad van het Noorden, toen nog een avondkrant, schreef op die 13 februari al over een chaos op de Noordelijke wegen. In Meppel moest de DVM het busvervoer al staken, terwijl chauffeurs van de GADO soms moesten glibberen over de weg om hun eindpunt te bereiken. Ook de FRAM ondervond al problemen en kon een deel van de routes niet rijden.
De 14e, Valentijnsdag. Ongetwijfeld hadden een hoop verliefden een bijzondere dag, want door de bijzondere omstandigheden leek een babyboom negen maanden later voor de hand. Etentjes, vooral buiten de deur, werden wel een wat ander verhaal. Wegen waren echt onbegaanbaar. Door de duinvorming was het nagenoeg onmogelijk de wegen schoon te houden met strooizout en veegmachines. Verder gelegen bestemmingen in de stad, namelijk Beijum, Lewenborg en de Woonschepenhaven, werden onbereikbaar per bus. Naar Hoogkerk kon één van de routes nog worden gereden.
Ondertussen strandde bij Visvliet een NS-trein. Ook bij Sauwerd bleef een trein staan. Iets verderop, bij Adorp, wisten gestrande reizigers een nog rijdende trein tot stoppen te dwingen. Ze konden instappen en zo toch hun reis zo goed en kwaad als mogelijk vervolgen. Later die week raakte het spoor tussen Groningen en Sauwerd overigens opnieuw ingesneeuwd. Op enkele trajecten werd het leger uiteindelijk ingezet om de rails sneeuwvrij te maken. Bij Sauwerd lukte dat niet en daarmee werd het gehele Hogeland nagenoeg onbereikbaar, zowel per weg als per spoor.
Maatschappij ontwrichtend weer
Bereikbaarheid heeft natuurlijk niet alleen invloed op het openbaar vervoer. Het zorgt ook voor problemen bij andere groepen. OV-personeel hoort daar ook bij wanneer zij van- en naar werk reizen. Ook dat werd problematisch omdat veel wegen dichtgesneeuwd of onbegaanbaar werden. Bij het GVB Groningen draaien sommige chauffeurs dubbele diensten om het busverkeer zo goed als mogelijk doorgang te laten vinden. Veel stelde dat overigens niet meer voor.
Bij de GADO bijvoorbeeld werd weliswaar gereden, maar van een dienstregeling was geen sprake meer en de meeste routes werden ook niet meer netjes gevolgd omdat dat simpelweg niet meer ging. Drie bussen kwamen vast te zitten op de A28. Zij waren leeg onderweg naar de remise, besloten werd de bussen later die week te bevrijden.
Het GVB zette na enkele dag een dag gratis reizen op. De bussen zaten tot de laatste plaats vol. Passagiers hielpen waar mogelijk ook, bijvoorbeeld bij een bus die vast kwam te zitten. De passagiers helpen de chauffeur deze weer los te krijgen. De GADO wist na drie dagen wel weer, zo goed en kwaad als het kon, enkele diensten op te starten zoals de buslijn tussen Groningen en Emmen. Het was zo druk dat de DVM 15 extra bussen bij moest huren om iedereen te kunnen vervoeren.
Sneeuwplaatjes stonden er volop in het Nieuwsblad van het Noorden.
De nasleep
Na het weekend, op maandag de 19e, kwam het leven eindelijk weer voorzichtig op gang. Dat weekend begon overigens nog wel spannend, want de sneeuwduinen leken weer aan te wakkeren door een opkomende harde wind. Sneeuwploegen konden in het weekend rustig doorwerken. Een massale oploop van ramptoerisme werd verwacht, maar bleef nagenoeg uit. Alleen op de Kielsterachterweg zetten veel mensen hun auto stil om foto’s te maken van de winterse taferelen. GADO-bussen hadden daar tot op zekere hoogte last van.
De situatie op de Kielsterachterweg op film
Het openbaar vervoer bleek ook toen weer eens vitaal, want in sommige gemeenten besloten burgemeesters particuliere autoritten tijdelijk te verbieden. Zo wilden zij de wegen zoveel mogelijk vrijhouden voor de ploegen van de sneeuwbestrijding.
De NS moest veel van zijn treinen in moordend tempo ijsvrij maken. Met de vertragingen viel het uiteindelijk gedurende de week nog wel mee, vaak kon er wel iets rijden met relatief weinig vertraging. Na een week stond zo’n 20 procent van het materieel wel met defecten en problemen aan de kant door het winterse weer.
De GADO blikte na een week met een kwinkslag terug. In Nieuwsblad van het Noorden zette de vervoerder op 22 februari een advertentie om mensen te stimuleren toch vooral ook eens onder normale omstandigheden de bus te pakken. “Neemt u ook de bus als er sneeuw valt? Vol waarschijnlijk. Maar u reisde tenminste wel droog. Als u nu eens vaker de bus nam. Ook als het niet sneeuwt rijden ze.” En dat rijden is dan toch ook wel een stuk meer betrouwbaar.
Filmpje van de sneeuw in Lewenborg
