Sinds enkele jaren is de stadsdienst van Emmen een bijzondere. Door de komst van elektrische stadsbussen wordt er een rondje gereden waarbij een bus na het rijden van de vier lijnen precies aan de oplader moet op het station.
Emmen wordt ontsloten door de stadsdienst van de vier lijnen. Elk rijden ze naar één van de grotere wijken. Emmerhout, Angelslo, Rietlanden en Bargeres. Het is een stadsdienst waar in de loop der jaren meermaals discussie over is ontstaan.
De groei van Emmen
Emmen is nog maar relatief kort de grote stad zoals we die nu kennen. Na de Tweede Wereldoorlog was Zuidoost-Drenthe een ontwikkelingsgebied. Als gevolg daarvan kwamen veel fabrieken, bijvoorbeeld in de textiel en metaal naar dit deel van Drenthe. Het gevolg was dat er veel nieuwe woningen nodig waren voor de medewerkers van deze bedrijven. Enkele nieuwbouwwijken ontstonden, maar op relatief grote afstand van het centrum van Emmen, om het groene karakter van de omgeving te bewaren.
Stedenbouwkundig is dit een onconventionele opzet. Woonwijken liggen immers niet direct om het centrum heen, er volgt eerst een soort bufferruimte, het best te zien tussen het centrum en de wijken Emmerhout en Angelslo.
Proeven aan een stadsdienst
Door de groei werd het ook tijd om te gaan denken aan stadsvervoer om de woonwijken te ontsluiten. Het Centrum voor Vervoersplannen in Utrecht bedacht daarom de Buxi. In deze proef werden buslijnen vraagafhankelijk en zonder haltes door de wijken gestuurd, Emmerhout als eerste. Op afroep waren de Buxi’s beschikbaar. Bij het passeren was het opsteken van de hand ook voldoende om mee te kunnen reizen. Het werd geen doorslaand succes in Emmen, met een verliespost van 96.000 gulden in het eerste volledige jaar. In de rest van het land ontstonden later, in de jaren 90, wel redelijk succesvolle Buxi’s, de laatste reed tot 1997. De Lijntaxi werd de opvolger.
In eerste instantie werd er toch voor gekozen om de proef met de Buxi door te zetten. Volgens de NS, moederbedrijf van DVM, was het in 1972 nog altijd duurder om een volwaardige stadsdienst op te zetten. Er werd in de loop der jaren wel voor gekozen om de Buxi-dienst uit te breiden met nieuwe routes en op vaste tijden te rijden. Het duurde echter tot 1975 tot er een volwaardige stadsdienst kwam.
Volle bussen
De komst van een echte stadsdienst bleek een schot in de roos. Bussen werden zo druk, dat ze eens per kwartier konden gaan rijden, behalve naar de dan nieuwe wijk Bargeres, waar toch al wel veel gebruik wordt gemaakt van de bus. In de dienstregeling van 1976 wordt dan gestart met de lijnen A t/m D. Drie lijnen bedienen een eigen wijk en één lijn bedient zowel Emmerhout als Angelslo.
Enkele jaren later wordt de dienst teruggebracht tot twee lijnen, A en B. A rijdt van Emmermeer via het station naar Angelslo en B van Bargeres via het station naar Emmerhout. De lijnen kregen het jaar daarop nummers: 1 en 2. Halverwege de jaren 80 volgt lijn 3, een nieuwe lijn naar de nieuwe wijk Rietlanden, waar dan de eerste huizen worden opgeleverd. Een belangrijke voorziening voor deze wijk, aangezien de wijk het de eerste jaren met weinig voorzieningen moet doen.
Eerste aanpassingen
De stadsdienst kabbelt rustig door tot het begin van de jaren 90. Dan fuseren de bedrijven DVM en NWH met elkaar. Ook komt er middenin 1991 een wijziging in de stadsdienst. Lijn 3 gaat naar Angelslo rijden en heeft zijn begin- en eindpunt bij de nieuwe centrumhalte bij het Raadhuisplein. Op dit overdekte busstation komen enkele buslijnen samen. Lijn 1 wordt gekoppeld aan de Rietlanden. Daar wordt de route fors uitgebreid.
In 1996 gaat DVM-NWH op in het nieuwe bedrijf VEONN. Het nieuwe bedrijf ontstond uit een fusie met de FRAM uit Friesland. In 1995 werd in het nieuwe busboekje weer een aanpassing getoond. Lijn 1 reed weer naar Angelslo en lijn 3 ging Emmermeer bedienen. Die laatste lijn reed nog maar één keer per uur.
In 1998 volgt de volgende nieuwe naam op de bussen. Arriva koopt VEONN en gaat onder eigen naam in Emmen en omgeving rijden. Het bedrijf is dan ook al actief in de stad Groningen en heeft dus al wat ervaring met stadsvervoer. Ook in de verdere omgeving is de komst van Arriva gunstig, het neemt op hetzelfde moment namelijk ook de Hanze Groep over en daarmee de GADO. Daarmee komt er een einde aan het gecombineerde vervoer door twee vervoerders, in Emmen zichtbaar in samenwerkingen tussen de GADO en DVM-NWH.
21ste eeuw
Met de komst van Arriva veranderen er zaken. Het openbaar vervoer werkt voor het eerst geprivatiseerd en daarmee gaat geld meer en meer een rol spelen bij de keuzes die de vervoerders maken. In enkele steden, waaronder Emmen, wil Arriva op de rustige uren met de Lijntaxi gaan rijden. Daarmee keert voor het eerst sinds de Buxi de taxibus weer terug als openbaar vervoer. Uiteindelijk moet Emmermeer het ook gaan doen met een taxi.
Privatisering zorgt er uiteindelijk ook voor dat het aanbestedingssysteem in werking treedt. Er wordt onder meer een gunning uitgeschreven voor het openbaar vervoer in Zuidoost-Drenthe. Een kleine concessie, die onder meer het stadsvervoer in Drenthe omvat. Zittende vervoerder Arriva doet mee met de biedingen, samen met de Brabantse vervoerder BBA en Connexxion. Die laatste partij wint en mag vanaf 2004 onder meer de stadsdienst van Emmen uit gaan voeren. Connexxion moet de bestaande dienstregeling als uitgangspunt nemen van de provincie, maar er komt een forse upgrade met nieuwe bussen. Dat is hard nodig, want Arriva rijdt veelal nog met de oude VEONN-bussen dat het in de jaren 90 ook overnam en liet op het laatst zelfs oude bussen van het voormalige GVB Groningen rijden op de drukke momenten.
Groene invasie
Met de komst van Connexxion ontstaat een kleine enclave, immers rijdt Arriva in veel omliggende gemeenten gewoon door. Connexxion begint in Emmen met de stadslijnen 1 en 2 zoals deze al reden. In de dienstregeling van 2008 wisselen de lijnen van oostelijk eindpunt, lijn 1 gaat naar Emmerhout rijden en lijn 2 naar Angelslo. Daarmee wordt de basis gezet voor de nummers zoals die tot op de dag van vandaag deels nog bestaan. Een oproep van het OV-consumentenplatform om nieuwbouwwijk Delftlanden een eigen buslijn te geven haalt het in die periode niet.
Connexxion komt uiteindelijk met een divers wagenpark. In de loop van de tijd wordt het drukker, dus worden er extra bussen uit andere delen van het land gehaald. Emmen maakt, behoudens wat extra ritten bij Arriva, officieel kennis met gelede bussen, een aantal exemplaren komt over uit Almere.
Het is ook deze periode waarin een nieuw, goedkoop buskaartje verschijnt. Enkele weken voor Assen en Groningen komt het Eurokaartje naar Emmen. Voor 1 euro kan er een uur gereisd worden binnen de stad. Het kaartje blijkt direct een hit en blijft nog lang bestaan op de stadsdiensten. In 2008 wordt al het tien-miljoenste kaartje verkocht.
Eén groot GD-gebied
Ondertussen wordt door het OV-bureau Groningen Drenthe een nieuwe aanbesteding uitgeschreven. De bedoeling is om al het stads- en streekvervoer voor het eerst in één concessie voor beide provincies onder te brengen. De stadsdienst in Emmen krijgt dus sowieso dezelfde vervoerder als in Groningen.
Het gaat in één klap om de grootste en meest waardevolle busconcessie van Nederland en dat trekt de aandacht van vervoerders. Zittende vervoerders Arriva en Connexxion doen dan ook een poging. Het is echter het jonge bedrijf Qbuzz dat de aanbesteding wint en dus ook de busdienst in en rond Emmen in handen krijgt.
In de eerste twee dienstregelingen verandert er niet veel, daarna wordt besloten om in 2011 de lijnen op te knippen. Iedere wijk krijgt weer een eigen lijnnummer, op het station wordt van nummer gewijzigd. Een jaar later wordt de dienstregeling op zondag teruggebracht tot één bus per uur, behalve op koopzondagen. Daarnaast komt spitslijn 12 tussen het station de scholen in Angelslo en aan de Meerdijk.
Met rood naar Klazienaveen
In die periode wordt ook geëxperimenteerd met het vervoer tussen Emmen en Klazienaveen. Op die verbinding gaat Qliner 300 met een deel van de ritten doorrijden, maar dat bevalt niet omdat het voor veel vertragingen op andere delen van deze lijn zorgt.
In Groningen loopt dan al enkele jaren met succes de Q-link-formule. Dit zijn snelle bussen met directe routes. Besloten wordt om een aparte Q-link voor Emmen in te zetten. De rode lijn 12 wordt een fusie tussen spitslijn 12 naar de Meerdijk en de bus naar Klazienaveen. Een aantal gelede bussen komt over van de stadsdienst in Groningen.
De plannen zorgen direct voor onrust onder de buschauffeurs in Emmen. Ze vrezen voor een verschraling van de dienstverlening en ontslagen, omdat er ook wijzigingen plaats gaan vinden op de lijnen 1 en 2. Het plan daar is om de route door Emmerhout flink in te korten en in een lusroute door beide wijken te gaan rijden. Een streekbus gaat de bediening in een deel van Emmerhout vervangen. De chauffeurs besluiten in maart 2017 over te gaan tot een wilde staking. Uiteindelijk worden zij door Qbuzz hiervoor gekort op hun salaris.
De aanpassingen aan de stadsdienst komen er alsnog. Emmerhout raakt de bijzondere route die door een aantal straten op-en-neer wordt gereden kwijt, het noordelijk deel van de wijk is voortaan aangewezen op streeklijn 42 en ook in Angelslo wordt anders gereden. De route wordt in beide richtingen gereden en het lusje over de Wendeling verdwijnt. Met de aanpassing kan er binnen een half uur precies één rondje worden gemaakt.
Het zet de toon voor de huidige stadsdienst van Emmen. In de loop der jaren is er flink geëxperimenteerd, van Buxi tot hybride stadsbussen en van Qliner tot Q-link, alhoewel die laatste inmiddels alweer is vervangen door een normale streekbus. Hoe dan ook, in de loop der jaren is er regelmatig gedoe geweest over het lijnennet en de kosten ervan, maar zeker is dat Emmen nu zo’n 50 jaar kan rekenen op haar -nu elektrische- bussen en er best veel is veranderd, maar toch ook eigenlijk weer niet.
