Vandaag is het precies een jaar na de eerste dag dat er geen lijnbussen waarop er geen lijnbussen meer op de Grote Markt kwamen. 98 jaar lang domineerden de bussen het beeld op het plein, maar de gemeente wilde er van af om het leefklimaat te verbeteren. Wat heeft deze ingreep na een jaar gebracht?
Tram, trolley, diesel, elektrisch
In al de jaren dat het openbaar vervoer zo diep de binnenstad inreed is er van alles aan voertuigen te zien geweest. Het begon ooit met de trams en stadsbussen, waar de paardentram verdween namen elektrisch gestuurde trams het over en kwam het openbaar vervoer op de Grote Markt terecht. De gemeente was in de begindagen erg kieskeurig wat betreft de toegang tot de Markt: alleen stadsvervoer mocht op de Grote Markt komen. De eerste bus in 1930 was de lijn tussen de Oranjewijk (eindpunt begin van de Prinsesseweg bij de Stadhouderslaan, waar nog steeds een bushalte staat) en de Grote Markt.
In de loop der jaren bleef de OV-halte op de Grote Markt groeien en kwamen er zeker na de Tweede Wereldoorlog steeds meer buitenwijken bij, met elk een eigen busverbinding met de binnenstad. Het resulteerde in de komst van een volledig stadsbusstation aan de noordzijde van de Grote Markt (‘voor V&D’, zoals Stadjers het in de volksmond noemden), dat al snel uit de kluiten groeide. Na lang soebatten vertrok het stadsbusstation begin jaren 90 naar het Hoofdstation en bleef de laatste halte achter, tot vorig jaar.
Riskja
Aan de westzijde van de binnenstad, aan de Akerk was de bus al eerder verdwenen. Daar werd een pendelbusje ingezet vanaf de nieuwe halte aan de Westerhaven bij wijze van proef. Dit busje sneuvelde uiteindelijk door te weinig gebruik, maar toch werd aan de oostzijde ook een proef met alternatief vervoer gestart. Riksja’s werden op afroep beschikbaar tijdens marktdagen. Ook dit bleek geen succes, dit project stierf aan nagenoeg stille dood na slechts enkele maanden.
Aan de oostzijde van de binnenstad (en zuidzijde) zijn bezoekers van de binnenstad daarom nu aangewezen op de nieuwe bushalte aan de diepenring en de bushaltes aan het Kattendiep en Zuiderdiep. Daarmee is de loopafstand enkele honderden meters toegenomen voor veel bestemmingen. Veel mensen, vooral die slecht ter been zijn, vinden dit nog altijd jammer, maar het vervangende vervoer bleek te weinig te worden gebruikt.
Het plein
Dan de Grote Markt zelf. Op 17 juli vorig jaar werd door busliefhebbers groots afscheid genomen met een aantal oude bussen, om zo de laatste echte busritten over de Grote Markt te rijden. Daarna bleef het even stil tijdens de zomervakantie, tot september, toen aannemers het plein overnamen.
Het asfalt is inmiddels verdwenen terwijl de werkzaamheden aan de nieuwe inrichting nog in volle gang zijn. De noordzijde waar vroeger het busstation lag heeft ook weer een opknapbeurt gekregen met groen en bankjes.
Het belangrijkste gedeelte moet nog komen: het marktplein zelf. Er liggen nieuwe steentjes, maar de aanleg van het groen bij de oude bushaltes is pas net begonnen en ook de weg voor de ABN Amro moet nog worden aangepakt. Al met al moet het werk begin volgend jaar klaar zijn, waarna niets er meer op zal wijzen dat hier ooit bussen reden.
